De Wet zorg en dwang (Wzd) beschrijft dat zorg voor patiënten met dementie of een verstandelijke beperking zoveel mogelijk op vrijwillige basis plaatsvindt. Alleen als er sprake is van ernstig nadeel voor de patiënt zelf en/of omgeving, mag er onvrijwillige zorg worden ingezet.
Onvrijwillige zorg is zorg waarmee de patiënt en/of zijn/haar wettelijk vertegenwoordiger niet instemt. Toch kan het nodig zijn. Voordat er onvrijwillige zorg mag worden ingezet, volgt eerst een uitgebreide besluitvormingsprocedure, gevolgd door een stappenplan. Bij de besluitvorming worden ook alternatieven besproken. De minst ingrijpende maatregel wordt ingezet. Naast patiënten met dementie of een verstandelijke beperking vallen ook patiënten met een gelijkgestelde aandoening onder de Wzd: het syndroom van Korsakov, de ziekte van Huntington en niet-aangeboren hersenletsel.
Huisarts en POH ouderen raken meestal betrokken bij de Wzd, wanneer er vanuit extramurale zorgaanbieders een beroep op hen wordt gedaan. Over het algemeen voeren de zorgaanbieders de Wzd uit. Zij stellen een zorgverantwoordelijke, zoals wijkverpleegkundige aan en een Wzd-functionaris.
Een multidisciplinaire samenwerking is bij het toepassen van de Wzd erg belangrijk. Daarnaast is overleg met patiënt en/of wettelijk vertegenwoordiger een essentieel onderdeel van de Wzd en de besluitvorming. Hierin wordt getoetst of de patiënt wilsbekwaam is om zelf mee te kunnen praten over de in te zetten maatregel.
Aanvragen voor de Wet zorg en dwang (ciz.nl)